ایجاد جوش و آکنه یکی از مهمترین عوارضی است که زیبایی پوست را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار میدهد. فرقی نمی کند که در چه سنی هستید یا نوع پوستتان چیست، مطمئنا شما هم در برخی مواقع شاهد چنین عوارضی بوده اید.

با اینکه رفع انواع جوشهای سطحی مانند جوشهای سرسیاه کار سختی نیست و می توان با استفاده به اندازه از لایه بردارهای شیمیایی به طور قابل توجهی این عوارض را رفع کرد و همچنین جلوی ایجاد آنها را نیز گرفت، اما درمان انواع جوش و آکنه متوسط و شدید به این اندازه راحت نیست! این نوع عوارض باید تحت نظر پزشک متخصص درمان شوند و برای اینکار معمولا از داروها یا محصولات مراقبت از پوست قویتر استفاده می شود.

یکی از بهترین گزینه ها برای رفع و یا درمان جوش و آکنه متوسط تا شدید، استفاده از رتینوئیدها (یا خانواده ویتامین آ موضعی) است. این ترکیبات با افزایش سرعت ساخت سلولهای جدید، باعث افزایش کلاژن سازی و همچنین، لایه برداری و رفع گرفتگی منافذ پوست می شوند. مطمئنا می دانید که یکی از مهمترین عوامل ایجاد انواع جوش، بسته شدن منافذ بخاطر جمع شدن چربی پوست و آلودگی های محیطی در آنهاست. کاری که رتینوئیدها انجام می دهند، افزایش نرخ ساخت سلولهای جدید، رفع گرفتگی منافذ و همچینین انتقال سلولهای مرده، چربی و آلودگیها به سطح پوست است. به علاوه این ترکیبات می توانند به خوبی باعث کاهش تورم و بهبود سریعتر جای جوش و همچنین، روشنتر شدن و رفع لکه های تیره نیز بشوند.

نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که رتینوئیدها فقط در درمان جوش کاربرد ندارد و حیطه اثرگذاری آنها بسیار وسیع تر است. با اینکه این ترکیبات برای درمان انواع جوش ساخته شدند اما محققان به مرو زمان متوجه شدند که رتینوئیدها قابلیت بالایی در جوانسازی پوست نیز دارند. به همین خاطر، این ترکیبات یکی از بهترین گزینه ها برای جوانسازی و کاهش خطوط و چین و چروکهای سبک تا متوسط نیز محسوب می شوند.

ما قبلا در این مقاله به تفصیل در مورد رتینوئیدها توضیح دادیم و چهار ترکیب معروف از این خانواده را معرفی کردیم. رتینوئیک اسید، رتین آلدهاید، رتینول و رتینیل پالمیتات. همانطور که توضیح دادیم، قویترین نوع رتینوئیدها، رتینوییک اسید یا ترتینوئین (Tretinoin) نام دارد. مشتقات دیگری مانند رتینول برای اثرگذاری و جذب در پوست باید اول به رتینوئیک اسید تبدیل شوند و با هر بار تبدیل شدن، مقداری از قدرت خود را از دست می دهند. به همین دلیل است که از ترتینوئین به عنوان قویترین، و رتینیل پالمیتات به عنوان ضعیفترین عضو از خانواده رتینوئیدهایی که معرفی کردیم محسوب می شوند.

حالا می خواهیم در این مقاله، یک زیر مجموعه دیگر از گروه ویتامین آ موضعی یا رتینوئیدها را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید!

آداپالن چیست؟

آداپالن (Adapalene) یک شبه-رتینوئید (retinoid-like) است که جزو زیرگروه “مشتقات نفتوئیک اسید” و عضوی از خانواده رتینوئیدها محسوب می شود. این ترکیب تمام خواص رتینوئیدهایی مانند رتینوئیک اسید و یا رتینول را داراست. آداپالن اولین بار برای درمان آکنه والگاریس سبک تا متوسط ساخته شد و توانست در سال 1996 تاییده سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کند.

آکنه والگاریس یا آکنه (یا همان جوشهای سرسیاه، سرسفید یا جوشهای متورم و قرمز) نوعی بیماری یا عارضه پوستی است که علت اصلی آن هنوز مشخص نیست. آکنه ها یا جوشها معمولا در سنین نوجوانی و جوانی به سراغ پوست می آیند و در برخی موارد می توانند تا سنین بالاتر نیز پوست را درگیر خود کنند. این عارضه با تحریک فولیکولهای مو برای ترشح چربی بیشتر از یک طرف، و ایجاد تورم و جمع شدن چربیهای اضافی و سلولهای مرده پوست و در نهایت، بسته شدن منافذ از طرف دیگر، باعث می شود تا انواع جوش و آکنه در سطح پوست پدیدار شوند. در برخی موارد باکتریهای سطح پوست نیز شرایط را بدتر می کنند و باعث تورم بیشتر این جوشها می شوند.

آکنه والگاریس محدود به صورت نیست و می تواند در نقاط دیگر بدن مانند بالای سینه و پشت نیز ایجاد شود.

آداپالن چه تفاوتی با رتینوئیک اسید دارد؟

همانطور که گفتیم، آداپالن یک شبه رتینوئید است. شبه رتینوئیدها ترکیباتی مصنوعی هستند که در آزمایشگاه و با تغییر در ساختار رتینوئیدها ساخته می شوند. در واقع رتینوئیدها مشتقات طبیعی هستند که از ویتامین آ استخراج می شوند ولی شبه رتینوئیدهایی مانند آداپالن ترکیباتی مصنوعی و ترکیبی محسوب می شوند.

ممکن است برایتان سوال پیش بیاید که اگر رتینوئیدها می توانند اثرگذاری کاملی بر پوست داشته باشند دیگر چه نیازی به ساخت رتینوئیدهای مصنوعی وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که رتینوئیدها در کنار فواید منحصر به فردشان می توانند قدرت حساسیت زایی بالایی داشته باشند. می دانید که قویترین نوع از رتینوئیدها، رتینوئیک اسید یا ترتینوئین نام دارد. با اینکه ترتینوئین قدرت اثرگذاری بالایی دارد اما به همان اندازه نیز می تواند باعث حساسیت زایی پوست شود و افراد زیادی نمی توانند از آن استفاده کنند. به همین دلیل است که معمولا خرید ترتینوئین بدون نسخه پزشک در اغلب کشورها ممنوع است.

محققان برای رفع این مشکل و برای استفاده و بهره بردن از فواید ترتینوئین توسط طیف وسیع تری از مصرف کنندگان، با تغییر در ساختار آنها به ترکیبات جدیدتری رسیدند که آداپالن یکی از این ترکیبات جدید و ترکیبی محسوب می شود.

بهتر است بدانید آداپالن تنها دارو در سطح رتینوئیک اسید است که می توان آنرا بدون نسخه پزشک تهیه کرد (در غلظت 0.1 درصد). با ساخت آداپالن افراد زیادی می توانند از آن بهره ببرند بدون اینکه نگران عوارض بالای رتینوئیک اسیدها یا ترتینوئین باشند.

از لحاظ علمی، برای مشخص کردن کلاس رتینوئیدهای طبیعی و مصنوعی از کلمه نسل (Generation) استفاده می شود.

نسل اول به رتینوئیدهای طبیعی (مانند رتینوئیک اسید، رتینول، رتینال، …) اطلاق می شود.

نسل دوم شامل رتینوئیدهای درمانی خوراکی مانند آسیترتین (Acitretin) می شود. البته ترکیبات و داروهای نسل دوم عملکرد رضایت بخشی نداشتند زیرا در برخی مواقع باعث مسمومیت مصرف کننده و مشکلات بارداری و زایمان می شدند. به همین خاطر تولید و مصرف این محصولات محدودیت های زیادی داشت و استقبالی از آنها نشد.

نسل سوم رتینوئیدها شامل آداپالن، تازاروتین (Tazarotene) و بکساروتین (Bexarotene) هستند که از بین آنها آداپالن و تازاروتین بهترین عملکرد را دارند. بد نیست بدانید با اینکه آداپالن نوعی رتینوئید مصنوعی با خواص کاملا مشابه با ترتینوئین است، طبق تحقیقات انجام شده، از لحاظ کاهش تورم انواع جوش، آداپالن عملکرد بهتری نسبت به تازاروتین و ترتینوئین ارائه نمود.

آداپالن تنها عضو از گروه رتینوئیدهاست که بافتی پایدار دارد و می توان روزها هم از آن استفاده کرد زیرا بر خلاف سایر ترکیبات این گروه، آداپالن در معرض نور آفتاب تغییر ماهیت نمی دهد.

از تریفاروتین (Trifarotene) به عنوان نسل چهارم رتینوئیدها یاد می شود. این ترکیب در سال 2019 توانست تاییده سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کند.

آداپالن چه فوایدی برای پوست دارد؟

مانند همه رتینوئیدها، آداپالن یکی از بهترین گزینه ها برای درمان یا کاهش جوش و آکنه سبک تا متوسط، تورم و تیرگی جوش و جای جوش، لکه ها و چین و چروکهای ناشی از تابش مداوم نور آفتاب، تغییر رنگ موضعی (مانند ملاسما)، و بهبود سریعتر زخم و جای جوش، و همچنین جوانسازی و پرتر شدن پوست در اثر افزایش تولید کلاژن و الاستین محسوب میشود.

آداپالن چه تاثیری در درمان جوش دارد؟

رتینوئیدهای موضعی مانند آداپالن می توانند با تقویت کارکرد سلولهای پوست و افزایش عمر آنها باعث کاهش حجم سلولهای مرده شوند. وقتی سلولهای مرده کمتری روی سطح پوست بوجود بیایند، طبعا احتمال گرفتگی منافذ توسط آنها نیز به خوبی کاهش می یابد. از طرف دیگر، با افزایش ساخت سلولهای جدید و هدایت سلولهای مرده ای که در داخل منافذ هستند به سطح بیرونی پوست، گرفتگی این منافذ نیز برطرف خواهد شد. به علاوه، رتینوئیدهای موضعی توانایی بالایی در کاهش تورم منافذ و غدد تولید کننده چربی دارند. تورم سطح داخلی منافذ و غدد چربی نیز یکی از مهمترین عوامل در ایجاد انواع جوش و آکنه محسوب می شود.

البته باید اضافه کنیم که آداپالن گزینه مطمئنی برای کنترل جوشها محسوب می شود و نه درمان کامل آنها. استفاده از این ترکیب در دوره ای که زیاد جوش می زنید می تواند به خوبی جلوی ایجاد جوشهای جدید را بگیرد اما نمی توان انتظار داشت که با استفاده موقت از آداپالن، جوشهایتان کاملا درمان شوند. در واقع وقتی صحبت از جوش و آکنه می شود، آداپالن به عنوان یک جلوگیری کننده عمل می کند نه یک گزینه درمانی.

آداپالن چه تاثیری در جوانسازی پوست دارد؟

همانطور که توضیح دادیم، تمام اعضای خانواده رتینوئیدها می توانند با تحریک ساخت کلاژن و الاستین بیشتر توسط سلولهای پوست و افزایش ساخت سلولهای جدید باعث شوند تا پوست در حد موثری پرتر و سفت تر شود و ظاهر چین و چروکهای سبک تا متوسط آن نیز کاهش یابد. به علاوه، با ساخت لایه ای از سلولهای جدید، لایه های قبلی با سرعت بیشتری به سطح پوست می رسند. با تقویت کارکرد سلولهای پوست و ساخت لایه های جدیدتر، عوارضی مانند لکه ها، تیرگی ها و همچنین خطوط تیره پوست نیز به مرور زمان روشنتر خواهند شد.

ترکیباتی مانند آداپالن به واسطه قدرت اثرگذاری بالایشان، یکی از بهترین گزینه ها برای جوانسازی، روشنتر شدن، پرتر شدن و سفت تر شدن پوست و همچنین کاهش چین و چروکهای سبک تا متوسط  محسوب می شوند.

آداپالن چه عوارضی برای پوست دارد؟

در حالت عادی، آداپالن می تواند باعث ایجاد واکنش های آلرژیک مانند قرمزی، خارش، سوزش، خشکی و پوسته شدن شود. البته این ترکیب در برخی موارد نیز می تواند با عوارض شدیدتری همراه باشد مانند مشکلات تنفسی، تپش قلب، تب، حالت تهوع و تورم صورت و لب. با اینکه احتمال ایجاد عوارض شدیدتر کاملا پایین است اما اگر بعد از مصرف آداپالن شاهد آنها بودید بهتر است مصرف را قطع و با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

نکته مهم: استفاده از آداپالن می تواند به طور قابل توجهی باعث افزایش حساسیت پوستتان به نور آفتاب شود. پس در دوره ای که از آداپالن استفاده می کنید حتما روزها از یک ضد آفتاب با SPF 50 استفاده کنید، حالا آن روز ابری باشد یا آفتابی.

آداپالن برای چه نوع پوستی مناسب است؟

معمولا آداپالن برای انواع پوست مناسب خواهد بود و افراد 12 سال به بالا می توانند از آن استفاده کنند. البته باید بگوییم که اگر پوستتان خیلی حساس است، آداپالن گزینه مناسبی برایتان نخواهد بود.

افرادی که جوش و آکنه بطور منظم سراغ پوستشان می آیند می توانند از این ترکیب در روتینشان استفاده کنند. همانطور که گفتیم، آداپالن یکی از بهترین گزینه ها برای جلوگیری از ایجاد انواع جوش و آکنه در سطح پوست محسوب می شود.

در چه مواقعی نباید از آداپالن استفاده کرد؟

زمانی که پوستتان آفتاب سوخته است، جوشهای باز دارید یا اگر از اگزما رنج می برید، استفاده از آداپالن پیشنهاد نمی شود.

آیا می توان از آداپالن در دوره بارداری استفاده کرد؟

استفاده از آداپالن در دوره پیش بارداری، بارداری و شیردهی اصلا پیشنهاد نمی شود.

از چه ترکیباتی می توان در کنار آداپالن استفاده کرد؟

با اینکه قدرت حساسیت زایی آداپالن نسبت به رتینوئیدهای قویتری مانند ترتینوئین پایین تر است اما احتمال ایجاد حساسیت همیشه وجود دارد. برای کاهش حساسیت زایی آداپالن می توانید از ترکیبات تسکین دهنده مانند آلانتوئین، سنتلا آسیاتیکا، پنتنول، نیاسینامید (زیر 5 درصد) و همچنین ترکیبات مرطوب کننده و آبرسان مانند سیلیکون ها، گلیسیرین و هیالورونیک اسید استفاده کنید.

از چه ترکیباتی نباید در کنار آداپالن استفاده کرد؟

به خاطر ماهیت حساسیت زای آداپالن، استفاده از ترکیبات حساسیت زا مانند ویتامین سی خالص، لایه بردارهای شیمیایی با درصدهای بالاتر، سایر ترکیبات از خانواده رتینوئیدها پیشنهاد نمی شود. البته باید اشاره کنیم که استفاده از ترکیبات لایه بردار با درصد پایین تر می تواند به آداپالن برای رفع سلولهای مرده و چربی اضافی پوست کمک کند. طبق تحقیق انجام شده در سال 2021، استفاده از بنزوئیل پروکسید 2.5 درصد در کنار آداپالن توانست کمک خوبی برای رفع سلولهای مرده و کمک به روند کلاژن سازی پوست باشد. وقتی سلولهای مرده به سطح پوست میرسند، باید آنها را با استفاده از یک لایه بردار مناسب رفع کرد. انباشته شدن این آلودگیها در سطح پوست می تواند روال کلاژن سازی پوست را کندتر کند. البته نیازی نیست همزمان با آداپالن از یک لایه بردار استفاده کنید و بهتر است آنها را در نوبتهای خلاف هم مصرف کنید.

چطور باید از آداپالن استفاده کرد؟

معمولا می توان روزی یکبار، صبح یا شب از آداپالن استفاده کرد. البته بهتر است در هفته های اول، هفته ای یک تا دوبار از آن استفاده کنید و به مرور زمان دفعات استفاده را به شبی یکبار افزایش دهید. با اینکار پوستتان به تدریج به این ترکیب عادت می کند و احتمال ایجاد حساسیت کاهش می یابد.

بهتر است بدانید که در هفته های اول استفاده از آداپالن (یا هر نوع رتینوئید دیگر) ممکن است شاهد بدتر شدن و افزایش جوشهایتان باشید. این اتفاق به این دلیل می افتد که با ساخت لایه های جدید تر در لایه های زیرین پوست، لایه های قدیمی با سرعت بیشتری به سطح پوست هدایت می شوند. منشا خیلی از جوشها و آکنه ها نیز در لایه های پایین تر است و وقتی این لایه ها به سطح پوست می رسند، این جوشها نیز به همراه آنها به سطح پوست می آیند. البته معمولا جوشهای جدید با همان سرعتی که ایجاد شده اند، از بین می روند و به مرور زمان پوستتان از هر نوع جوش و آکنه پاکسازی می شود.

نکته مهم: اگر در روزهای اول استفاده شاهد حساسیت زایی، قرمزی، سوزش یا خارش پوستتان بودید بهتر است قبل وبعد از ژل آداپالن از یک مرطوب کننده سبک استفاده کنید.

اگر پوستی حساس دارید و تابحال از محصولات حاوی رتینوئیدها استفاده نکردید، بهتر است ابتدا از یک سرم رتینول با درصد پایین شروع کنید و به تدریج و در عرض چند ماه استفاده، آداپالن را جایگزین آن نمایید. این کار می تواند باعث تطبیق بهتر پوستتان با این ترکیب باشد.

آیا برای خرید آداپالن نیاز به نسخه پزشک است؟

خیر. سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2016 ژل موضعی آداپالن 0.1 درصد را برای استفاده افراد 12 سال به بالا، و بدون نیاز به نسخه پزشک تایید نمود و همین خاطر برای خرید محصولات حاوی آداپالن 0.1 نیازی به داشتن نسخه نیست.

نتیجه گیری از آداپالن به چقدر زمان نیاز دارد؟

معمولا بعد از 2 تا 3 ماه استفاده مداوم، اثرگذاری آداپالن قابل مشاهده خواهد بود. البته با توجه به شدت جوشها این زمان می تواند بیشتر باشد.

آیا می توان برای درمان جوشهای شدیدتر از آداپالن استفاده کرد؟

همانطور که گفتیم، به عنوان قویترین ترکیبی که می توان آنرا بدون نسخه پزشک خریداری کرد، آداپالن می تواند تا حد قابل توجهی باعث جلوگیری از ایجاد انواع جوش سبک تا متوسط شود. اگر از جوشهای شدیدتر رنج می برید، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید. پزشکتان ممکن است بجای آداپالن، داروهای دیگری مانند ترتینوئین و یا آنتی بیوتیک هایی مثل اریترومایسین را برایتان تجویز کند.

مطالب مرتبط:

آشنایی با معروفترین روشهای غیر تهاجمی برای جوانسازی و رفع معایب پوست

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش جای جوش و آکنه

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش چین و چروک

نحوه انتخاب بهترین مرطوب کننده برای انواع پوست

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش جوش و آکنه

بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای رفع لکه و تیرگی های پوست

رتینوئیدها: موثرترین ترکیبات برای کاهش واقعی چین و چروک پوست