بدون شک دوران بارداری یکی از زمانهای مهم و گرانبها در زندگیست. این زمان مملو است از شادی و هیجان، و البته کمی استرس و نگرانی، مخصوصا برای مادران! آنها در این دوران متوجه تغییرات زیادی در بدن خود می شوند که با علایمی مانند حالت تهوع، خستگی و همچنین استرس همراه خواهد بود. در واقع باید گفت که در دوران بارداری همه چیز تغییر می کند و پوست نیز از این قاعده مستثنا نیست.

تغییرات در ظاهر و سلامت پوست جزو غیر قابل انکار بارداری محسوب شده که می تواند به نگرانی های مادران بیافزاید.

بسیاری از آنها تا قبل از بارداری براحتی می توانستند با استفاده از محصولات مناسب، ایرادات پوست خود را رفع کنند ولی حالا که نوزاد جدیدی در راه است، اینکه چه محصولی واقعا مناسبشان است و دانستن اینکه آن محصول تاثیری منفی در سلامتی نوزادشان نداشته باشد، یکی از دغدغه های مهم مادرانی است که به زیبایی پوست خود نیز اهمیت می دهند.

از طرف دیگر با پیشرفت سریع صنعت زیبایی و ورود انواع محصولات تخصصی پوستی، انتخاب محصول مناسب، مخصوصا برای خانمهای باردار را پیچیده تر از قبل می کند.

ما در این مقاله سعی کردیم تا به طور مفصل در مورد ترکیبات مراقبت از پوستی که می توان از آنها در دوران بارداری استفاده کرد توضیح دهیم و همزمان ترکیبات مضر در این دوره را نیز معرفی کنیم. با دانستن نقش این ترکیبات در سلامتی پوست، انتخاب محصول مناسب برایتان بسیار راحتتر شده و می توانید بدون اینکه نگران سلامتی خود یا نوزادتان باشید از این محصولات استفاده کنید.

با اینکه در تهیه این مقاله از مراجع معتبر علمی استفاده کردیم، اما پیشنهاد می کنیم برای اطمینان بیشتر، قبل از استفاده از هر نوع محصول آرایشی و یا مراقبت از پوست در دوران بارداری، با پزشکتان نیز مشورت کنید.

بارداری چه تاثیری روی پوست دارد؟

مادران در این دوره شاهد تغییر در ساختار محافظتی، عروقی، هورمونی و متابولیک بدنشان خواهند بود که این تغییرات بطور مستقیم و غیر مستقیم می توانند روی عملکرد پوستشان تاثیر داشته باشند. در واقع بیشتر از 90 درصد خانمهای باردار در این دوره متوجه تغییراتی در پوستشان می شوند که معمولا به صورت بهتر شدن یا بدتر شدن شرایط پوستی قبل از بارداری و یا ایجاد معایبی جدید روی پوستشان نمایان خواهند شد.

از جمله متداول ترین معایبی که در این دوره به سراغ پوست می آیند می توان از تغییر رنگ و ایجاد لک و تیرگی، قرمزی موضعی و رزاسه و جوشهای هورمونی و متورم مخصوصا در سه ماهه آخر دوران بارداری نام برد. همچنین، ایجاد خطوط قرمز روی پوست (استرچ مارک)، رشد سریعتر موهای زاید، تضعیف بافت ناخنها و تعریق بیش از حد نیز از مواردی هستند که در این دوران و مدتی بعد از آن متداولند.

حالا بیایید نگاهی دقیقتر به این عوارض بیاندازیم و با ترکیباتی که می توانند آنها را کاهش دهند آشنا شویم:

جوشهای هورمونی در دوران بارداری:

در این دوره، میزان ترشح هورمونهایی مانند استروژن و  پروجسترون (این هورمون در بدن خانمها باعث تنظیم دوره پریود و تقویت کارکرد رحم برای بارداری می شود) افزایش یافته که باعث می شود ترشح چربی پوست بیشتر شود. این چربیهای اضافه در منافذ و فولیکولهای مو جمع شده و بعد از مدت کوتاهی تبدیل به جوشهای سرسیاه، زیر پوستی و متورم خواهند شد. اگر پیش از بارداری شاهد ایجاد چنین جوشهایی روی پوستتان بودید، در این دوره تعداد و شدت آنها نیز افزایش خواهد یافت.

نحوه رفع جوشهای هورمونی در دوران بارداری:

در شرایط معمولی برای درمان جوشهای هورمونی و آکنه والگاریس، معمولا پزشکان رتینوئیدهای موضعی مانند ترتینوئین، آداپالن یا تازاروتین را تجویز می کنند. همچنین برای جوشهای متورمی که منشا ایجادشان باکتریهای موجود در چربی روی پوستند، آنتی بیوتیکهایی مثل اریترومایسین و کلیندامایسین نیز گزینه مناسبی محسوب می شوند. اما معمولا در دوران بارداری مصرف این محصولات پیشنهاد نمی شود مگر با نظر پزشک متخصص و تحت شرایط خاص. پس چه ترکیبی برای رفع جوش و آکنه در این دوره مناسب است؟

بهترین ترکیباتی که می توانیم برای لایه برداری و رفع انواع جوش و آکنه در دوران بارداری پیشنهاد کنیم، گلیکولیک اسید (زیر 5 درصد)، لاکتیک اسید (زیر 5 درصد)، بنزوئیل پروکسید (زیر 2 درصد) و سالیسیلیک اسید (زیر 2 درصد) هستند. این ترکیبات با پاکسازی منافذ و رفع چربیهای اضافه باعث خواهند شد تا این جوشها به طور قابل توجهی کمتر شوند. البته دقت کنید که از آنها بیش از اندازه استفاده نکنید و بدنبال محصولاتی باشید که از درصدهای پایین تر آنها استفاده می کنند.

ایجاد لکه های تیره روی پوست در دوران بارداری:

شایع ترین و متداولترین عارضه ای که در دوران بارداری برای پوست اتفاق می افتد، هایپرپیگمنتیشن یا تغییر رنگ موضعی پوست است. این عارضه که تقریبا 50 درصد خانمهای باردار با آن روبرو خواهند شد، باعث تیرگی موضعی و ایجاد لکه هایی روی پوست می شود. این اتفاق که به آن ماسک بارداری (Mask of pregnancy) نیز می گویند بدلیل ترشح بیش از حد هورمونهایی مانند استروژن و پروجسترون و بدنبال آن تحریک سلولهای تولید رنگدانه پوست برای ترشح ملانین بیشتر ایجاد می شود. همچنین، در این دوره حساسیت پوست به نور آفتاب نیز افزایش می یابد. همانطور که می دانید نور آفتاب باعث افزایش تولید ملانین در پوست شده که در نهایت باعث ایجاد لک و تیرگی روی آن خواهد شد. در دوره بارداری، پوست حساسیت بیشتری به نور آفتاب پیدا کرده و لکه های تیره روی آن راحتتر و زودتر پدیدار می شوند.

نحوه رفع لکه های تیره پوست در دوران بارداری:

معروفترین ترکیبی که برای رفع لکه های تیره پوست استفاده می شود، هیدروکینون نام دارد. برای چندین دهه از این ترکیب برای روشن سازی پوست و رفع تیرگی های روی آن استفاده شده و در حال حاضر بهترین انتخاب پزشکان برای اینکار محسوب می شود. البته ترکیبات دیگری مانند رتینوئیدهای موضعی نیز تاثیر قابل توجهی در رفع این عوارض دارند که از میان آنها می توان از ترتینوئین یا رتینوئیک اسیدها نام برد. اما استفاده از این ترکیبات به خودی خود عوارض جانبی تقریبا بالایی دارند، چه برسد که بخواهیم از آنها در دوران بارداری استفاده کنیم!

بهترین ترکیبی که می توان برای رفع تیرگیهای موضعی پوست و همچنین قرمزی و رزاسه در دوران بارداری پیشنهاد کرد، آزلائیک اسید است. این ترکیب یکی از بهترین گزینه ها برای روشن کردن تیرگیهای پوست و همچنین مقابله با جوش و آکنه محسوب شده و در مقادیر پایین تر از 10 درصد می تواند گزینه مناسبی برای استفاده در دوران بارداری باشد.

نیاسینامید و ویتامین سی نیز ترکیباتی مفید برای روشن سازی لکه های تیره پوست محسوب می شوند و مصرف محصولات حاوی این ترکیبات در مقادیر زیر 10 درصد می تواند گزینه مناسبی برای استفاده در دوران بارداری باشد.

ترکیبات مفید دیگر برای رفع تیرگیهای موضعی پوست، لایه بردارهای آلفا هستند که می توانند با لایه برداری سطحی پوست، به آزلائیک اسید کمک خوبی کنند. از بین این لایه بردارها می توان از لاکتیک اسید (زیر 5 درصد) و گلیکولیک اسید (زیر 5 درصد) نام برد.

نکته مهم: همانطور که گفتیم، در دوره بارداری حساسیت پوست به نور آفتاب بیشتر می شود و به همان اندازه، احتمال ایجاد لکه های تیره روی آن نیز افزایش خواهد یافت. استفاده روزانه از ضد آفتاب یکی از بهترین راهها برای جلوگیری از ایجاد این لکه هاست. همانطور که می دانید، ضد آفتابها به دو دسته کلی تقسیم می شوند. ضد آفتابهای شیمیایی که تا حدی در پوست نفوذ می کنند و کار محافظت را از داخل پوست انجام می دهند. در طرف دیگر، ضد آفتابهای مینرال هستند که وارد پوست نشده و با ایجاد لایه ای روی آن، کار محافظت را از سطح پوست انجام می دهند. با اینکه بیشتر ترکیبات ضد آفتابهای شیمیایی بی ضرر هستند ولی پیشنهاد می کنیم در دوره بارداری و شیردهی از ضد آفتابهای مینرال استفاده کنید.   

ایجاد ترکهای پوستی (Stretch Marks) در دوران بارداری:

ترکهای پوستی نوعی زخم هستند که در اثر کش آمدن ناگهانی و تغییر در شکل لایه های میانی پوست ایجاد می شوند. در دوران بارداری و حاملگی، ایجاد این خطوط روی پوست امری غیر قابل اجتناب است و از هر 10 نفر، هشت نفر چنین خطوطی را روی بدنشان مشاهده خواهند کرد. بد نیست بدانید که شدت و نوع ترکهای پوستی بعد از زایمان به طور مستقیم به ژنتیک افراد وابسته است و اگر برای مثال، مادر یا مادربزرگ شما بعد از زایمان چنین خطوطی روی بدنش ایجاد شد پس به احتمال زیاد شما هم چنین چیزی را بعد از حاملگی خواهید دید. نکته دیگر اینکه حاملگی در سنین پایین تر و همچنین افزایش ناگهانی وزن در این دوره نقش مهمی در ایجاد ترکهای پوستی خواهند داشت.

خبر بد اینکه این ترکها تا آخر عمر روی پوستتان خواهند ماند. خبر خوب اینکه با استفاده از محصولات و یا روشهای کم تهاجمی، در حین و بعد از زایمان می توان ظاهر آنها را تا حد خوبی کمتر کرد.

نحوه رفع ترکهای پوستی در دوران بارداری و بعد از آن:

همانطور که گفتیم نباید انتظار رفع کامل این خطوط را داشته باشید ولی استفاده مداوم از محصولات و ترکیبات مفید در این دوره، و همچنین استفاده از روشهای غیر تهاجمی یا کم تهاجمی بعد از این دوره می تواند تاحدی ظاهر این خطوط را کمتر کند.

لایه برداری مداوم به عنوان اولین راه برای کاهش ظاهر ترکهای پوستی محسوب می شود. استفاده از ترکیباتی مانند گلیکولیک اسید (زیر 5 درصد) و لاکتیک اسید (زیر 5 درصد) می تواند اولین گام برای رسیدن به هدفتان باشد.

در کنار لایه برداری، استفاده از کرمها و امولسیون هایی که حاوی مقادیر زیادی ترکیبات نرم کننده هستند نیز انتخاب مناسبی محسوب خواهد شد. به علاوه، ترکیباتی مانند اسیدهای چرب، پپتیدها، هیالورونیک اسید و آنتی اکسیدانهایی مانند ویتامین E و ویتامین C می توانند نقش مثبتی در کاهش ظاهر این خطوط داشته باشند. روغنهای مراقبت از پوست معروفی مانند روغن رزهیپ، سنتیلا آسیاتکا و روغن نارگیل نیز تا حدی البته مختصر می توانند به شما در این کار کمک کنند.

باید گفت که یکی از بهترین گزینه ها برای پر کردن و رفع ترکهای پوستی، استفاده از ترکیباتی است که باعث تحریک کلاژن سازی پوست می شوند. بخاطر همین هم در خیلی از مقالات از محصولات موضعی ویتامین آ مانند رتینول به عنوان گزینه ای مناسب یاد می شود. البته چون مصرف این محصولات در زمان بارداری توصیه نمی شود، پیشنهاد می کنیم که بعد از اتمام دوره  بارداری و شیردهی از آنها استفاده کنید.

در کنار ترکیبات مراقبت از پوست، روشهای غیر تهاجمی یا کم تهاجمی مناسبی هم برای کاهش ظاهر این ترکها وجود دارند که می توانید از آنها بعد از اتمام دوره شیردهی استفاده کنید. از بین این روشها می توان از لیزرتراپی، میکرودرم ابریژن، میکرونیدلینگ، رادیوفرکانسی و هایفو نام برد. البته همانطور که در این مقاله توضیح دادیم، اثر کلاژن سازی در روش هایفو از تمامی روشهای ذکر شده بالاتر است.

ریزش مو در دوره بارداری:

در حالت معمول، 90 درصد فولیکولهای مو همیشه در حال رشد هستند و 10 درصد آنها در حالت استراحت. هر 2 تا3 ماه، موهایی که در فاز استراحت هستند می ریزند تا جا برای موهای تازه وارد باز شود. اما این قضیه در دوره بارداری کمی متفاوت است. معمولا از یک تا پنج ماه بعد از بارداری، تا سه ماه بعد از زایمان، احتمال ریزش مو بالاتر است. مهمترین عامل این ریزش مو، اختلال در توازن هورمونهای بدن است و خبر خوب اینکه، تمام موهایی که در این دوره میریزند، تا چند ماه بعد دوباره در خواهند آمد. اما سوال این است: آیا راهی برای تقویت موها در دوره بارداری وجود دارد؟ باید گفت که جواب مثبت است و راههایی وجود دارند که با استفاده از آنها می توان تا حدی موها را تقویت کرد.

روشهای کاهش ریزش موی بارداری:

بهترین راه همیشه مشورت با یک پزشک متخصص است. او می تواند با استفاده از داروهای مناسب کاری کند تا سطح هورمونهای بدنتان تا حدی تنظیم شود. در کنار آن، داشتن رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزی راهکار مناسبی است برای تقویت فولیکولهای مو تا بتوانند بعد از یک دوره ریزش، مجددا کار خود را با قدرت شروع کنند.

استفاده از مکمل های خوراکی یا سرمهای مو که حاوی ترکیباتی مانند آنتی اکسیدان، فلاونوئیدها (ترکیباتی کاملا مفید که خاصیت آنتی اکسیدان بالایی دارند و بیشتر در میوه و سبزیها موجودند)، ویتامین بی کمپلکس، ویتامین C، ویتامین E و همچنین زینک هستند، می تواند بهترین راه برای تقویت و تسریع رشد موها باشد.

ترکیب دیگری که معمولا تمام پزشکان برای درمان ریزش مو تجویز می کنند، ماینوکسیدیل است. ماینوکسیدیل با باز کردن مویرگها باعث می شود تا جریان خون در فولیکولهای مو افزایش یابد که در نهایت می تواند منجر به تقویت رشد مو شود. اما آیا استفاده از این ماده در دوره بارداری مجاز است؟ باید گفت خیر. استفاده از ماینوکسیدیل در دوره بارداری و شیردهی مجاز نیست و نباید از آن استفاده کنید.

بهترین ترکیبات برای جوانسازی پوست در دوران بارداری:

جوانسازی پوست و همچنین محافظت از آن در برابر فاکتورهای طبیعی مخرب همیشه یکی از دغدغه های مهم در دنیای زیبایی محسوب می شود. فرقی نمی کند که شما در دوره بارداری هستید یا نه، برای جوانسازی پوستتان باید همیشه از آنتی اکسیدانها در روتین غذایی و همچنین زیباییتان استفاده کنید.

فقط باید دقت کنید که در این دوره نباید از آنتی اکسیدانهایی با درصد بالا استفاده کنید. انواع ویتامینهایی مانند ویتامین سی (زیر 10 درصد)، ویتامین E یا آلفا توکوفرول و لیپوییک اسید (زیر 5 درصد) می توانند گزینه مناسبی برای شما در این دوره باشند. این ترکیبات با محافظت از پوست در برابر رادیکالهای آزاد مخرب و همچنین کمک به ساخت کلاژن و الاستین باعث خواهند شد تا پوستتان شفاف تر شده و ظاهر چین و چروکهای آن تا حدی کمتر شوند. البته برای عملکرد بهتر می توانید از آبرسانهایی مانند هیالورونیک اسید نیز در کنار آنها استفاده کنید. هیالورونیک اسید با آبرسانی موثر به پوست باعث خواهد شد تا پوستتان پرتر و شفاف تر شود.

 فرولیک اسید و رسوراترول، آنتی اکسیدانهای دیگری هستند که می توانند باعث جوانسازی پوستتان در این دوره شوند. این ترکیبات منشا گیاهی دارند و استفاده از آنها در دوره بارداری بلامانع است.

تا اینجا با دلایل ایجاد و نحوه کاهش عوارض متداولی که در دوره بارداری ایجاد می شوند آشنا شدیم. حال بیایید نگاهی کلی به ترکیبات مفید و مضر در دوران بارداری بیاندازیم:

ترکیبات مفید در محصولات مراقبت از پوست برای استفاده در دوران بارداری:

ترکیبات لایه بردار و ضد جوش:

لاکتیک اسید (زیر 5 درصد)

گلیکولیک اسید (زیر 5 درصد)

سالیسیلیک اسید (زیر 2 درصد)

بنزوئیل پروکسید (زیر 2 درصد)

پلی هیدروکسی اسید (زیر 5 درصد)

ترکیبات روشن کننده و ضد لک:

نیاسنامید (زیر 10 درصد)

ویتامین سی (زیر 10 درصد)

آزلائیک اسید (زیر 10 درصد)

ترکیبات آبرسان:

هیالورونیک اسید

ترکیبات جوانساز:

ویتامین سی (زیر 10 درصد)

لیپوئیک اسید (زیر 5 درصد)

ویتامین E یا توکوفرول

رسوراترول (Resveratrol)

فرولیک اسید (Ferulic acid)

ویتامین B3 (نیاسینامید)

ترکیبات ترمیم کننده:

هیالورونیک اسید

پپتیدها

اسیدهای چرب (امگا 3)

ترکیبات مضر در محصولات مراقبت از پوست در دوران بارداری:

• کافئین

• آلفا آربوتین (با اینکه در برخی از مقالات علمی از آلفا آربوتین به عنوان ترکیبی امن در دوره بارداری یاد می شود، اما هنوز آزمایشات زیادی در این زمینه صورت نگرفته پس بهتر است برای اطمینان بیشتر از این ترکیب در دوران بارداری استفاده نکنید).

• درصد بالای ترکیبات لایه برداری مانند لاکتیک اسید، گلیکولیک اسید، سالیسیلیک اسید و …

• تمام محصولات موضعی مشتق ویتامین آ مانند رتینوئیدها، رتینول، گرن اکتیو رتینوئید، ترتینوئین، آداپالن، راکوتان و …

• فتالات

• ضد آفتابهای شیمیایی که حاوی اکسی بنزون هستند.

• فرمالدهید

• تتراسایکلین

• الکل

آخرین قسمت این مقاله اختصاص دارد به سوالات متداولی که ممکن است دانستن آنها برایتان جالب باشد:

آیا استفاده از لوازم آرایشی در دوران بارداری مجاز است؟

طبق تحقیقات صورت گرفته، استفاده مداوم از محصولات آرایشی می تواند خطراتی برای جنین در پی داشته باشد. بخاطر وجود انواع ترکیبات شیمیایی در این محصولات و ماهیت سمی برخی از آنها، پیشنهاد می کنیم در این دوره از لوازم آرایشی استفاده نکنید.

آیا می توان از ضد آفتاب در دوره بارداری استفاده کرد؟

بله. همانطور که در قسمت قبل توضیح دادیم، بخاطر افزایش حساسیت پوست به نور آفتاب در دوره بارداری، احتمال آسیب رسیدن به پوست در اثر تابش نور خورشید به طور قابل توجهی افزایش می یابد. بهترین گزینه استفاده از ضد آفتابهای مینرال است.

آیا رنگ کردن و بلیچ کردن موها در دوران بارداری مجاز است؟

تا زمانی که این محصولات باعث ایجاد زخم روی پوست سر نشوند، مانعی ندارد. مقدار بسیار کمی از رنگهای دائم مو و همچنین ترکیبات بلیچ ممکن است جذب پوست شوند ولی بعد از جذب به طور کلی توسط بدن دفع شده و خطری برای مادر یا نوزاد نخواهند داشت. البته پیشنهاد می شود بعد از اتمام سه ماه اول بارداری از رنگهای مو استفاده کنید.

آیا می توان در دوره بارداری از محصولات رفع موهای زائد استفاده کرد؟

 بیشتر این محصولات حاوی ترکیباتی مانند سدیم، کلسیم و هیدروکسید پتاسیم بوده که ضرری برای بدن مادر و نوزاد ندارند. اما از طرف دیگر، برخی از این محصولات حاوی ترکیبات شیمیایی مضر برای استفاده در این دوران هستند. برای اطمینان، پیشنهاد می شود در دوره بارداری و شیردهی از این محصولات استفاده نکنید.

آیا استفاده از کرمها یا وکسهای صاف کننده و حالت دهنده مو در دوران بارداری مجاز است؟

بله. چون درصد جذب این محصولات توسط پوست بسیار پایین است، می توانید از این محصولات استفاده کنید.

آیا استفاده از لاک و یا لاک پاک کن ها در دوران بارداری مجاز هست؟

خیر. بیشتر لاکها، لاک پاک کنها (و همچنین رژلب ها) حاوی ترکیبی مضر به نام فتالات هستند و پیشنهاد می کنیم از این محصولات در دوره بارداری و شیردهی استفاده نکنید.

آیا می توان از محصولات برنزه کننده در دوران بارداری استفاده کرد؟

معمولا استفاده از این نوع محصولات ایرادی ندارد چون جذب پوست نمی شوند.

آیا استفاده از شوینده های صورت در دوره بارداری مجاز است؟

تا زمانی که این محصولات حاوی ترکیبات مضری مانند فتالات، فرمآلدهید، الکل یا درصدهای بالایی از ترکیبات لایه بردار نباشند، بله. در واقع استفاده از شوینده های ملایم و امن می تواند گزینه خوبی برای جلوگیری از ایجاد انواع جوش در این دوره باشد.

آیا استفاده از عطر و ادکلن در بارداری مجاز است؟

تا زمانی که این محصولات حاوی الکل نباشند و همچنین باعث ایجاد حساسیت پوستی نشوند، بله.

مطالب مرتبط:

آشنایی با معروفترین روشهای غیر تهاجمی برای جوانسازی و رفع معایب پوست

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش چین و چروک

نحوه انتخاب بهترین مرطوب کننده برای انواع پوست

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش جای جوش و آکنه

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش جوش و آکنه

بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای رفع لکه و تیرگی های پوست

رتینوئیدها: موثرترین ترکیبات برای کاهش واقعی چین و چروک پوست