وقتی صحبت از کاهش چین و چروک و جوانسازی پوست می شود، اولین چیزی که ذهنمان میرسد، کلاژن سازی است. محصولات زیادی در بازارند که طبق تبلیغاتشان می توانند به طور موثری باعث تسریع کلاژن سازی و سفت تر شدن پوست شوند.

اگر به دنبال تقویت زیبایی و جوانسازی پوستتان هستید، حتما در مورد کلاژن سازها شنیده اید. انواع سرم، کرم، آمپول و یا قرصهای زیادی در بازارند که می توانید از آنها استفاده کنید. اما آیا این محصولات واقعا می توانند این کار را بخوبی انجام دهند؟ آیا استفاده از یک محصول به تنهایی می تواند بطور موثری باعث تولید کلاژن پوست شوند؟

برای چندین دهه، ترکیبات معروفی مانند رتینوئیدها بهترین گزینه برای افزایش کلاژن سازی پوست بوده اند و این اثر آنها طی تحقیقات فراوان به اثبات رسیده است. اما رتینوئیدها در کنار خواص فراوانی که دارند، گزینه مناسبی برای همه پوستها محسوب نمی شوند. برای مثال، بخاطر قدرت حساسیت زایی آنها، معمولا افرادی که پوستی خیلی خشک یا حساس دارند نمی توانند از آنها استفاده کنند.

یکی دیگر از ترکیباتی که اخیرا شرکتهای تولید کننده محصولات مراقبت از پوست به آنها توجه زیادی می کنند، پپتیدها هستند که به آنها پلی پپتید (Polypeptide) نیز گفته میشود. اگر نگاهی به محصولات زیبایی بیاندازید، متوجه می شوید که در خیلی از آنها از انواع مختلفی از پپتید استفاده شده و تمام آنها قول کلاژن سازی موثر، تقویت لایه محافظتی، روشن سازی و در کل جوانسازی پوست را می دهند.

هدف ما در این مقاله، معرفی انواع پپتید (Peptide) و فواید آنها برای پوست بوده و سعی نمودیم به زبانی ساده در مورد آنها صحبت کنیم.

پپتید چیست؟

پپتیدها زنجیره های آمینو اسید و واحد های سازنده پروتئین در بدن هستند. وقتی آمینو اسیدها با هم ترکیب می شوند، پپتیدها را می سازند و وقتی این پپتیدها با هم ترکیب شوند، پروتئین ها ساخته می شوند. در واقع، پروتئین ها اجزای مهم تشکیل دهنده اندام مختلف بدن، از جمله پوست هستند. کلاژن نیز یکی از مهم ترین پروتئین های بدن است که 75 تا 80 درصد ساختار پوست را تشکیل می دهد. به همین خاطر است که گفته می شود تولید کلاژن حیاتی ترین فاکتور برای داشتن پوستی سالم و زیباست. وقتی کلاژن تا این اندازه در سلامت پوست موثر است، طبعا واحد های سازنده کلاژن که پپتیدها هستند نیز به همان اندازه مهمند.

پپتیدها هم واحدهای سازنده کلاژن محسوب می شوند، وهم اجزای تشکیل دهنده فیبرهای الاستین. کمبود پپتید در بدن می تواند باعث ایجاد چین و چروک پوست و همچنین خشکی و شکنندگی ناخنها و مو نیز بشود. در واقع، پپتیدها نه تنها برای پوست و مو، بلکه برای سلامتی سایر اندام بدن نیز کاملا مفیدند زیرا آنها واحدهای سازنده آنزیمها و هورمونهای بدن نیز هستند.

جدا از اینکه پپتیدها جزوی از ساختار پوستند و کمبود آنها می تواند باعث تغییر در ظاهر پوست شود، این پروتئین ها کارکرد دیگری نیز دارند.

معمولا از پپتیدها با عنوان پیغام رسانهای بیولوژیک نیز یاد می شود. این پپتیدها هستند که به سلولهای پوست پیغام میدهند تا کلاژن بیشتری تولید کنند.

پپتیدها چه فوایدی برای پوست دارند؟

بعد از 30 سالگی، به ازای هر یک سال، یک درصد از میزان کلاژن پوست نیز کاهش می یابد. به علاوه، میزان تعامل سلولهای بدن با یکدیگر نیز با افزایش سن روند کندتری به خود می گیرد.

وقتی صحبت از پوست می شود، هر پپتید می تواند به روش خاص خود برای پوست مفید باشد. معمولا پپتیدها در نحوه اثرگذاری به 4 نوع تقسیم می شوند که در قسمت بعد بیشتر در مورد آنها توضیح می دهیم.

خواص پپتیدها برای پوست:

1-ساخت کلاژن: وقتی پیوند کلاژن پوست شکسته می شود، پپتیدها با پیغام دادن به سلولهای تولید کلاژن، آنها را وادار به ترشح کلاژن بیشتر می کنند.

2-کاهش چین و چروک: با تحریک سلولهای پوست برای ترشح کلاژن بیشتر، پپتیدها می توانند باعث پرتر شدن پوست و کاهش چین و چروکها شوند. طبق آزمایش انجام شده بر روی 20 خانم در سنین بین 40 تا 62، و با استفاده از یک فرمولاسیون حاوی پپتیدهای کلاژن 3 درصد به همراه هیالورونیک اسید 1 درصد، تمام آنها بعد از چهار هفته استفاده، شاهد کاهش موثر چین و چروکهای سطحی دور چشمشان بودند.

3-سفت تر شدن پوست و افزایش الاستیسیته: همانطور که گفتیم، با افزایش سن و همچنین بخاطر عواملی مانند تابش مداوم و مستقیم نور آفتاب به مرور زمان، میزان کلاژن در پوست کاهش می یابد که این اثر می تواند باعث شل شدن پوست نیز بشود. وقتی پوست صورت سفت تر شود و قدرت الاستیسیته یا ارتجاعی آن افزایش یابد، ظاهری زیباتر و جوانتر به خود گرفته و خطوط اخم و خنده در آن کاهش می یابد. این اثرگذاری پپتیدها تا حدی مشابه بوتاکس است ولی با شدت خیلی کمتر!

4-کاهش تورم و قرمزی: برخی پپتیدها خواص آنتی اکسیدان بالایی دارند و می توانند تا حد خوبی باعث کاهش تورم و قرمزی پوست شوند. در واقع، انواعی از پپتیدها (مانند کارنوزین) قابلیت بالایی در کاهش اریتما یا قرمزی موضعی پوست بخاطر افزایش فشار خون در مویرگها را دارند.

5-کاهش تیرگیها و لکه های پوست: با افزایش کلاژن، عوارضی مانند تیرگیها و لکه ها و همچنین جای زخم و جوش نیز کاهش خواهند یافت.

6- ترمیم پوست: افزایش کلاژن باعث خواهد شد تا زخمها و جوشهای سطح پوست با سرعت بیشتری بهبود یابند.

7- تقویت کارکرد لایه محافظتی و افزایش آبرسانی: استفاده مداوم از پپتیدها در روتین زیبایی، در کنار کمک به تولید کلاژن می تواند باعث افزایش کارکرد لایه محافظتی پوست و مرطوب سازی موثر آن شود. همانطور که قبلا در این سایت توضیح دادیم، لایه محافظتی پوست که خارجی ترین لایه آن است، نقش کاملا مهمی در سلامت و کارکرد پوست دارد. این لایه مانند دریچه ای به دنیای بیرون است و وظیفه اصلی آن، جلوگیری از ورود آلودگیهای محیطی به داخل پوست و محدود کردن خروج رطوبت از آن است. وقتی لایه محافظتی تضعیف شود، رطوبت با سرعت بیشتری خارج شده و پوست خشک می شود. این خشکی به مرور زمان باعث ایجاد تیرگی، چین و چروک و همچنین ظاهر شدن جوش و آکنه روی پوست شده که این عوامل می توانند بطور قابل توجهی باعث کاهش زیبایی پوستتان شوند.

پپتیدها چند نوع دارند؟

وقتی در مورد پوست صحبت می کنیم، همه پپتیدها کارایی یکسانی ندارند. با اینکه صدها نوع پپتید در دنیای زیبایی وجود دارند، هر کدام از آنها اثر جداگانه ای داشته و فواید آنها با هم متفاوت است. وقتی بیشتر در مورد کارایی و گروههای مختلف پپتید بدانید، راحتتر می توانید محصول مورد نظرتان را انتخاب کنید. معمولا پپتیدهای مناسب پوست را در 4 گروه طبقه بندی می کنند:

پپتیدهای سیگنال دهنده (Signal Peptides):

همانطور که از اسمشان پیداست، این پپتیدها با فرستادن سیگنال به سلولهای سازنده کلاژن در سطوح پایین تر پوست، باعث افزایش تولید کلاژن، الاستین و هر پروتئین دیگری که پوست برای جوان ماندن به آنها نیاز دارند می شوند. از این نوع پپتیدها معمولا در اکثر سرمهای جوانساز استفاده شده و گروههای پپتیدی مختلفی دارند که کارشناسان زیادی معتقدند آنها می توانند براحتی به داخل پوست نفوذ کرده و برای سلامتی آن کاملا مفید باشند. اگر بخواهیم از این گروههای پپتیدی نام ببریم باید به پپتیدهای پالمیتویل (Palmitoyl peptides)، پپتیدهای ماتریکسیل (Matrixyl peptides)، هگزا پپتیدها (Hexapeptides)، پنتا پپتیدها (Pentapeptides) و نورو پپتیدها (Neuropeptides) اشاره کنیم.

از جمله پپتیدهای سیگنال دهنده می توان از Palmitoyl Oligopeptide-7, Copper Peptides, Palmitoyl Pentapeptide-4 و Matrixyl3000 نام برد

پپتیدهای مختل کننده انتقال عصبی (Neurotransmitter Inhibitor Peptides):

این نوع پپتیدها توسط ایجاد اختلال در فرمان ارسال شده از مغز به ماهیچه ها برای انبساط و انقباض آنها کار می کنند. وقتی می خندیم یا گریه می کنیم، فرمانی از مغز به ماهیچه ها منتقل شده که باعث منبسط و منقبض شدن آنها می شود. بوتاکس و پپتیدی مانند آرژیرلین کارکردی مختل کننده دارند و به همین دلیل است که در هنگام خندیدن، ناحیه مورد نظر بی حرکت مانده و منقبض نمی شود. البته کارکرد این نوع پپتیدها مختص از بین بردن موقت خطوط احساسی صورت (مثل خنده یا گریه) است و تاثیری در کاهش خطوط و چین و چروکهایی که در اثر تابش مداوم نور آفتاب و یا افزایش سن ایجاد شده اند، ندارد.

از جمله پپتیدهای مهار کننده انتقال عصبی می توان از XEP-30, Palmitoyl Tripeptide-38, Palmitoyl tetrapeptide-28, Argireline و Syn-Ake نام برد.

پپتیدهای حامل (Carrier Peptides):

پپتیدهای حامل در رساندن ترکیبات معدنی مانند منگنز و مس به پوست کمک می کنند. منگنز و مس دو ترکیب معدنی مهم هستند که می توانند به سلولهای بدن برای ترشح کلاژن و الاستین کمک کنند. پپتیدهای مس ترکیباتی شناخته شده برای روشن سازی لکه های تیره محسوب شده و قدرت جوانسازی خوبی دارند.

از جمله پپتیدهای حامل می توان از X-50 Myocept و Copper Peptides نام برد.

پپتیدهای مهار کننده آنزیم (Enzyme Inhibitor Peptides):

وقتی تحت شرایطی بدن ما کلاژن خود را از دست می دهد، این کار توسط آنزیمهایی انجام می شود که می توانند ساختار کلاژن را تخریب کنند. پپتیدهای این دسته با ایجاد اختلال در کارکرد این آنزیمها باعث می شوند که تخریب کلاژن پوست با سرعت کمتری انجام شود و کلاژن بیشتری در بدن بماند. پپتیدهایی که از پروتئین برنج استخراج می شوند یکی از مهم ترین این پپتیدها هستند. گروه دیگر، پتیدهای ساخته شده از سویا هستند و می توانند باعث جلوگیری از ایجاد تغییر رنگ موضعی پوست (در اثر تخریب کلاژن) شوند.

از جمله پپتیدهای مهار کننده آنزیم می توان از Trylagen, Trifluoroacetyl tripeptide-2, Silk fibroin peptides و Soybean peptides نام برد.

آیا پپتیدها واقعا موثرند؟

این سوالی است که خیلی از مصرف کنندگان میپرسند. آنها می خواهند بدانند که مصرف مداوم انواع پپتید واقعا چه تاثیری روی پوستشان دارد و چقدر سریع می توان به این نتایج رسید.

در پاسخ باید گفت که خیلی از پپتیدها واقعا می توانند باعث کلاژن سازی و جوانسازی پوست شوند ولی اول از همه باید بدانید که قدرت جذب انواع پپتید به نوع پوست و نحوه کارکرد بدنتان بستگی دارد که درجه آن برای هر فرد متفاوت است. با اینکه پپتیدهای موجود در محصولات زیبایی می توانند تا حد خوبی جذب پوست شوند و روند کلاژن سازی را تقویت کنند، اما می توان گفت که اثرگذاری آنها برای هر فرد و با توجه به سن و نوع ساختار پوستش متفاوت خواهد بود.

به علاوه، این را هم بدانید که اثرگذاری پپتیدها معمولا خفیف بوده و به زمان زیادی برای نتیجه گرفتن از آنها نیاز خواهید داشت. میتوانید در سنین پایین تر از آنها استفاده کنید تا نتیجه بهتری بگیرید. البته در سنین بالاتر هم می توان از پپتیدها استفاده کرد اما برای کاهش معایب عمیق تر و شدیدتر پوست، روشهای کم تهاجمی و غیر تهاجمی زیبایی و تحت نظر پزشک متخصص، فواید خیلی بیشتر و سریعتری برایتان خواهد داشت.

نکته کاربردی: برای گرفتن بهترین نتیجه، همیشه سعی کنید در کنار سرم پپتیدتان از یک سرم هیالورونیک اسید نیز استفاده کنید زیرا این ترکیب می تواند قدرت نفوذ پپتیدها در پوست را افزایش دهد. استفاده از انواع آنتی اکسیدان (مانند ویتامین C و ویتامین E) نیز می تواند باعث افزایش اثرگذاری پپتیدها بر روی پوست شود.

منابع طبیعی برای دریافت پپتیدها:

به غیر از استفاده از محصولات زیبایی، می توان انواع مختلفی از پپتیدها را با استفاده از منابع طبیعی تامین کرد. از جمله این منابع می توان از موارد زیر نام برد:

شیر: شیر یکی از غنی ترین منابع برای دریافت پپتیدها است. پپتیدهای بایواکتیو موجود در شیر جزو اولین پپتیدها با منشا طبیعی بودند که بر روی آنها مطالعات گسترده ای انجام شد. پروتئین کازئین (Casein) و وی (Whey) بیشترین درصد را در بین پروتئین های موجود در شیر دارند و این پروتئینها بعد از هضم تبدیل به انواع پپتید با خاصیت ضد میکروبی و ضد تورم خواهند شد.

تخم مرغ: پپتیدهای موجود در تخم مرغی خاصیت ضد تورم و همچنین آنتی اکسدان بالایی دارند.

دانه سویا: طبق آزمایشات انجام شده بر روی آن، پپتیدهای سویا خاصیت آنتی اکسیدان و ضد خستگی دارند و می توانند باعث ساخت کلاژن نوع 1 در بدن شوند.

ماهی و گوشت: پپتیدهای موجود در ماهی می توانند از تغییر رنگ موضعی پوست در اثر تابش نور آفتاب جلوگیری کنند. پوست و استخوان ماهی منابعی سرشار از کلاژن هستند و اثر آنتی اکسیدان بالایی دارند. همچنین، گوشت گوساله و مرغ نیز سرشار از پپتیدهای بایو اکتیو هستند.

کدام مناسبتر است؟ پپتیدهای موضعی، قرصهای حاوی پپتید یا پپتید تزریقی

بسته به اینکه با چه هدفی از پپتیدها استفاده می کنید، باید در مورد نحوه دریافت آن با یک پزشک متخصص مشورت کنید. معمولا پپتیدهای کلاژن ساز پوست موجود در محصولات موضعی مانند سرمها و کرمها می توانند خود را به لایه های زیرین پوست برسانند و اثرگذاری رضایت بخشی داشته باشند. برخی از پپتیدها بهتر است بواسطه قرصهای خوراکی دریافت شوند ولی نه همه آنها زیرا اسید معده می تواند اثر مخربی بر روی برخی از انواع پپتید داشته باشد. روش تزریقی نیز می تواند گزینه مناسبی برای دریافت انواع خاصی از پپتیدها باشد مانند پپتیدهای رشد و یا پپتیدهای مختل کننده انتقال عصبی (بوتاکس).

آیا استفاده از پپتیدها به تنهایی می تواند باعث جوانسازی پوست شود؟

خیر. همیشه به یاد داشته باشید که برای جوانسازی و افزایش موثر عملکرد سلولهای پوستتان، شما به مجموعه ای از ترکیبات مفید مانند پپتیدها، آنتی اکسیدانها، ویتامین ها و لایه بردارها نیاز دارید و استفاده از فقط یک گروه از این ترکیبات، تاثیر رضایت بخشی نخواهد داشت.

پتیدهای موضعی چه عوارضی دارند؟

تعداد زیادی از انواع سرم، مرطوب کننده و ماسکهای صورت حاوی پپتید هستند. این پپتیدها می توانند کارایی سلولهای پوستتان را افزایش دهند، آنها را ترمیم کنند و باعث افزایش سلامت، زیبایی و همچنین جوانسازی آن شوند. البته اگر بدنبال اثرگذاری سریعتر هستید، بهتر است از سرمهای حاوی پپتید استفاده کنید زیرا این محصولات می توانند براحتی به لایه های پایین تر پوست نفوذ کنند.

اما همیشه استفاده از هر نوع محصول مراقبت از پوست جدید می تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشند. با اینکه پپتیدهای موضعی عوارض زیادی برای پوست ندارند اما در برخی مواقع این ترکیبات می توانند باعث ایجاد قرمزی، تورم و خارش پوست شوند. بهتر است قبل از استفاده از این محصولات مقداری از آنها را روی بازویتان زده و 24 تا 48 ساعت صبر کنید. اگر در این مدت حساسیتی مشاهده نکردید می توانید با خیال راحت از آنها استفاده کنید.

سوالات متداول:

کدام بهتر است: پپتید یا رتینول؟

بر اساس آزمایشات زیادی که روی رتینوئیدها انجام شده، تاثیر کلاژن سازی و جوانسازی آنها کاملا به اثبات رسیده و این ترکیبات گزینه بهتری نسبت به پپتیدها در این زمینه محسوب می شوند. با اینکه تحقیقات زیادی روی پپتیدها در حال انجام است اما اکنون خیلی زود است که بتوان در مورد کارایی پپتیدها با قاطعیت صحبت کرد.

چطور باید از سرمهای حاوی پپتید استفاده کرد؟

روزی یک تا دوبار و بعد از پاکسازی، لایه برداری و شستن و خشک کردن صورت می توانید از سرم حاوی پپتید استفاده کنید. روی آن هم می توانید از روغن های طبیعی و یا مرطوب کننده استفاده کنید.

آیا می توان بعد از میکرونیدلینگ یا لیزر جوانساز از سرم پپتید استفاده کرد؟

بله. اتفاقا چند ساعت بعد از میکرونیدلینگ و یا لیزرهای جوانساز، پپتیدهای بیشتری جذب پوست می شوند و بهترین زمان برای دریافت آنها همان موقع است! نکته مهم اینکه دقت کنید محصولی که از آن استفاده می کنید حاوی هیچ گونه الکل خشک کننده و ترکیبات حساسیت زا نباشد. همچنین، همیشه قبل از استفاده از هر محصولی، با پزشکتان نیز مشورت کنید.

از چه ترکیباتی می توان در کنار پپتیدها استفاده کرد؟

همانطور که اشاره شد، استفاده از پپتیدها به تنهایی برای داشتن پوستی جوان و سالم کافی نیست. پیشنهاد می شود از ترکیباتی مثل ویتامین C، نیاسینامید، ویتامین E، سرامیدها (مخصوصا اگر پوستی حساس دارید) و سرمهای آبرسان مانند هیالورونیک اسید در کنار سرم پپتیدتان استفاده کنید.

از چه ترکیباتی نباید همزمان با پپتیدها استفاده کرد؟

استفاده از اسیدهای لایه بردار مثل لاکتیک اسید، سالیسیلیک اسید، سیتریک اسید و … همزمان با پپتیدها پیشنهاد نمی شود.

آیا می توان از رتینول همزمان با پپتیدها استفاده کرد؟

بله. اگر پوستتان به این ترکیبات حساسیت نشان نمی دهد، ایرادی ندارد.

مطالب مرتبط:

آشنایی با معروفترین روشهای غیر تهاجمی برای جوانسازی و رفع معایب پوست

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش چین و چروک

نحوه انتخاب بهترین مرطوب کننده برای انواع پوست

معرفی بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای کاهش منافذ پوست

باکوچیول: ترکیبی جدید برای رفع چین و چروک صورت و دور چشم

بهترین ترکیبات مراقبت از پوست برای رفع لکه و تیرگی های پوست

رتینوئیدها: موثرترین ترکیبات برای کاهش واقعی چین و چروک پوست